Trong nghi thức thờ cúng thì cách đặt bát hương trên bàn thờ là điều đặc biệt phải lưu ý và cần được thực hiện đúng cách. Bát hương không chỉ dùng để thắp hương mà nó còn là cầu nối tâm linh giữa gia chủ và chỗ dựa tinh thần của họ. Vì vậy, có thể thấy bát hương luôn được đặt ở vị trí quan trọng trên bàn thờ dù nhỏ hay lớn trong mọi gia đình người Việt.
Ý nghĩa của bát hương trên bàn thờ
Đối với một đất nước mà phần lớn dân số theo đạo Phật như Việt Nam chúng ta thì việc thờ cúng trong gia đình là điều không thể thiếu. Cùng với đó, bát hương trên bàn thờ đã trở thành một trong những biểu tượng gắn liền với việc cúng bái và nghi thức thờ phượng. Thông thường vị trí đặt bát hương trên bàn thờ thường đặt ở trung tâm nhằm biểu đạt sự trang trọng và thành kính của gia chủ đối với người cõi trên.
Xem thêm:
Bát hương được đặt ở vị trí trung tâm trên bàn thờ để tỏ lòng thành kính
Mặt khác, bát hương còn là nơi gửi gắm niềm tin, nguyện vọng của gia chủ. Họ nguyện cầu được sự bao bọc, chở che, gia hộ từ người đã khuất cho toàn thể con cháu trong gia đình. Đây thực sự là một trong những chỗ dựa tinh thần vững chắc cho người đi sau để có thể tiếp tục kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp từ người đi trước.
Cách đặt bát hương trên bàn thờ
Cách đặt bát hương trên bàn thờ không chỉ thể hiện giá trị thẩm mĩ mà còn thể hiện nhiều ý nghĩa đặc biệt khác về mặt tâm linh. Vì vậy, tùy vào vùng miền hay nguyện vọng mà gia chủ sẽ bày trí theo các phương thức khác nhau. Mặc dù đây không phải là chuyện khó khăn hay phức tạp nhưng nếu bỏ qua thì việc cúng bái sẽ dẫn đến nhiều sai sót.
Ứng với các số lẻ
Người sống ở đời, ai rồi cũng nếm trải Sinh – Lão – Bệnh – Tử. Còn sau khi hồn lìa khỏi xác sẽ phải trải qua Quỷ – Khốc – Linh – Thính. Do đó, theo quyển Thông tư gia bảo thì chúng ta nên bày trí số bát hương trên bàn thờ tương ứng với các số lẻ 3 – 7 – 12 để tuân theo quy tắc dựa trên vận mệnh đời người. Cách đặt bát hương trên bàn thờ theo số lẻ cũng là cầu mong những điều bình an, tốt đẹp sẽ đến với người đã khuất ở thế giới bên kia.
Đặt bát hương theo số lẻ cũng tương ứng với vận mệnh của con người
Ứng với văn hóa vùng miền
Ngoài cách để bát hương trên bàn thờ ứng với các số lẻ thì người ta còn quan tâm với nét văn hóa, truyền thống theo từng vùng miền. Thông thường, trong những hộ gia đình miền Nam sẽ bày trí từ 3 đến 5 bát hương, còn với những gia đình miền Bắc sẽ chỉ để 3 bát hương.
Ở miền Bắc, gia chủ sẽ đặt ba bát hương trên một đế Tam sơ. Từ đó, theo hướng chính diện thì ở giữa là bát hương Thổ công. Còn bát hương Bà Tổ cô, bát hương Gia tiên thì lần lượt đặt vào vị trí hai bên trái, phải trên đế Tam sơ.
Đối với miền Nam thì có thể chia thành nhiều ngôi thờ khác nhau và cũng dựa theo đó mà có những bát hương riêng cho từng ngôi thờ. Một số người quan niệm cho rằng với Phật phải thực hiện cúng chay, thanh tịnh, sạch sẽ còn Thần thì có thể cúng mặn vì vậy việc tách riêng những ngôi thờ sẽ giúp việc cúng bái biểu hiện được lòng thành và sự kính trọng.
Không dán giấy trên bát hương
Nhiều người có quan niệm sai lầm trong việc trang trí thêm cho bát hương. Ví dụ như gia chủ thực hiện dán giấy chú thích cái này là bát hương thờ Phật, cái kia là bát hương thờ Thần, còn lại là bát hương thờ Tổ tiên, ông bà. Đây là việc làm không đúng được cho là có thái độ vô lễ, phạm vào tối kỵ đối với bề trên. Vậy nên, trong việc trang trí bát hương gia chủ chỉ cần đề trần không dán hay ghi thêm gì lên trên.
Những lưu ý khi sử dụng bát hương
Lễ nghi hay phương thức bày trí trên bàn thờ ở mỗi gia đình điều mang ý nghĩa thiêng liêng và đặc biệt với gia chủ. Thế nên, trong quá trình thờ cúng luôn có một số lưu ý nhất định mà gia chủ cần nắm rõ để không mắc phải những kiêng kỵ, bất kính với người cõi trên.
Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ bàn thờ nếu bắt buộc phải di chuyển để thuận tiện cho việc dọn dẹp thì chỉ được phép di dời bình hoa, bộ đèn, bộ lư hương,.. còn về vị trí đặt bát hương thì phải giữ nguyên, không được xê dịch. Khi gia chủ có ý định bày trí lại bàn thờ thì cần phải khấn vái thần linh, tổ tiên để xin phép bề trên. Sau khi thực hiện xong cũng thắp hương trình bày một lần nữa để tỏ lòng thành kính.
Vị trí bát hương phải được giữ nguyên, không được xê dịch
Sau một thời gian chân nhang trong bát hương quá nhiều, gia chủ có thể lấy đi và chỉ chừa lại 5 chân nhang. Những chân nhang được tỉa đi phải được đốt thành tro bụi. Tiếp theo, gia chủ mang tro này rải xuống sông suối trong sạch, tuyệt đối không được tìm nơi ô uế mà vứt đi.
Cách đặt bát hương trên bàn thờ đúng cách không chỉ thể hiện được lòng thành kính, sự tôn trọng mà còn cho thấy sự hiểu biết và quan tâm tới nghi thức cúng bái của gia chủ. Do đó, gia chủ cần phải tìm hiểu rõ ràng, đầy đủ hay nhận được sự hướng dẫn của những người có kinh nghiệm, kiến thức để việc bày trí sao cho thích hợp.
